Açar Sözlər Buludu

**Doğru cavab: A) Musa (ə)** ### **İzah:** Qurani-Kərimdə adı ən çox çəkilən peyğəmbər **Hz. Musa (ə)**-dır. Onun adı **136 dəfə** qeyd olunmuşdur[43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054](https://tehsil.com.az/peygember-adlari/?citationMarker=43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054 "1"). Hz. Musa (ə) **Firona qarşı mübarizəsi**, **Bəni İsrailin Misirdən çıxışı** və **Tövratın verilməsi** ilə tanınır. 📖 **Əl-Bəqərə 87:** "Biz Musaya Kitabı verdik və ondan sonra ardıcıl peyğəmbərlər göndərdik..." 📖 **Əl-Əraf 104:** "Musa dedi: Ey Firon! Mən aləmlərin Rəbbi tərəfindən göndərilmiş bir elçiyəm." Digər peyğəmbərlərin Quranda çəkilmə sayı: ✅ **İbrahim (ə)** – 69 dəfə ✅ **İsa (ə)** – 25 dəfə ✅ **Məhəmməd (s)** – 4 dəfə

Qurani-Kərimdə 15 səcdə ayəsi vardır. Yəni insan o 15 ayəni oxuyarkən və ya dərhal Allahın əzəməti və böyüklüyü qarşısında səcdə etməlidir. Bu 15 ayənin dördünün səcdəsi vacib,qalan on birinin səcdəsi müstəhəbbdir.Səcdə ayələri aşağıdakılardır. Səcdəsi vacib olanlar: 1. 21-ci cüz, «Səcdə» surəsi, 15-ci ayə 2. 24-cü cüz, «Fusillət» surəsi, 37-ci ayə 3.27-ci cüz, «Nəcm» surəsi, son ayə. 4. 30-cu cüz, «Ələq» surəsi, son ayə Səcdəsi müstəhəbb olanlar: 1. 9-cu cüz, «Ə`raf» surəsi, son ayə 2. 123-cü cüz, «Rə`d» surəsi, 15-ci ayə 3. 14-cü cüz, «Nəhi» surəsi, 49-cu ayə 4. 15-ci cüz, «İsra» surəsi, 107-ci ayə 5. 16-cı cüz, «Məryəm» surəsi, 88-ci ayə 6. 17-ci cüz, «Həcc» surəsi, 18-ci ayə 7. 17-ci cüz, «Həcc» surəsi, 77-ci ayə 8. 18-ci cüz, «Furqan» surəsi, 60-cı ayə 9. 19-cu cüz, «Nəml» surəsi, 25-ci ayə 10. 23-cü cüz, «Sad» surəsi, 24-cü ayə 11. 30-cu cüz, «İnşiqaq» surəsi, 21-ci ayə..

Əziz Peyğəmbərimiz Məhəmməd (s) **Qədir-Xumda İmam Əlinin (ə) vilayətini elan etməsəydi**, onun risaləti sual altına gedəcəkdi. ### **İzah:** 📖 **Qurani-Kərimdə, Maidə surəsi, 67-ci ayədə** Allah buyurur: *"Ey Peyğəmbər! Rəbbindən sənə nazil ediləni çatdır. Əgər bunu etməsən, risalətini yerinə yetirməmiş olarsan..."* 📍 **Bu ayə Qədir-Xum hadisəsi ilə bağlı nazil olmuşdur**. Allah Təala **İmam Əlinin (ə) vilayətini elan etməyi Peyğəmbərin (s) risalətinin tamamlanması üçün şərt qoymuşdur**. 📚 **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** Bu hadisə **İslam tarixində mühüm dönüş nöqtəsi olmuş və Əhli-Beytin (ə) imamətinin təsdiqi kimi qəbul edilmişdir**.

Allah Rəsulu (s) **Səqəleyn hədisində** iki mühüm əmanəti ümmətinə təqdim etmişdir: 📖 **Siqli Əkbər (Böyük Əmanət)** – **Qurani-Kərim** 📖 **Siqli Əsğər (Kiçik Əmanət)** – **Əhli-Beyt (ə)** ### **İzah:** Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: *"Mən sizin aranızda iki ağır əmanət qoyuram: biri Allahın Kitabı (Quran), digəri isə mənim Əhli-Beytimdir. Siz onlara sarıldığınız müddətcə əsla azğınlığa düşməyəcəksiniz."* 📍 **Siqli Əkbər – Quran** - **İslamın əsas mənbəyi** və **hidayət kitabıdır**. - **Əhli-Beyt (ə) Quranın təfsirçiləri və qoruyucularıdır**. 📍 **Siqli Əsğər – Əhli-Beyt (ə)** - **Peyğəmbərin (s) pak nəslidir** və **İslamın doğru yolunu göstərən rəhbərlərdir**. - **Quranın izahı və tətbiqi onların vasitəsilə tam şəkildə anlaşılır**. 📚 **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** Bu hədis **İslamın iki əsas sütununu – Quranı və Əhli-Beyti (ə) qorumağın vacibliyini vurğulayır**.

📖 **Cavab:** İmam Əli (ə) **Qurani-Kərimi ilk dəfə kitab halında toplayan şəxs olmuşdur**. 📜 **Əhli-Beyt hədislərinə əsasən izah:** - **İmam Əli (ə) Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra Quran ayələrini bir yerə toplayıb və vahid kitab halına salmışdır**. - **Bu Quranın ayələri nazil olma sırasına uyğun şəkildə tərtib edilmişdi**. - **Lakin siyasi səbəblərdən bu nüsxə rəsmi olaraq qəbul edilməmişdir**. 📜 **Tarixi faktlar:** - **İmam Əli (ə) Peyğəmbərin (s) ən yaxın səhabəsi və elminin varisi idi**. - **O, Quranın bütün ayələrini bilirdi və onların mənasını dərindən anlayırdı**. - **Əhli-Beyt mənbələrinə görə, İmam Əli (ə) Quranı toplayıb, lakin hakimiyyət tərəfindən qəbul edilməmişdir**. - **Sonradan Əbu Bəkr və Osman dövründə Quran rəsmi şəkildə tərtib edilmişdir**.

📖 **Doğru cavab:** **B) Valideynlər** 📜 **İzah:** İsra surəsinin 23-cü ayəsində **valideynlərə hörmət və ehtiram göstərmək əmri verilmişdir**. Allah-Təala **insanlara valideynlərinə qarşı mehriban və nəzakətli olmalarını buyurur**. 📜 **Əsas mesaj:** - **Valideynlərə hörmət və ehtiram vacibdir**. - **Onlara qarşı sərt və kobud davranmaq qadağandır**. - **Yaşlı valideynlərə xüsusi qayğı göstərilməlidir**. - **Onlara xoş sözlər söyləmək və mehriban davranmaq lazımdır**. 📜 **Təhlil:** Bu ayə **İslamda valideyn haqlarının nə qədər mühüm olduğunu vurğulayır**. Valideynlər **insanın dünyaya gəlməsində və tərbiyəsində mühüm rol oynadıqları üçün onlara hörmət etmək Allahın əmrlərindən biridir**.

Doğru cavab **B) Kumeyl duasıdır. Kumeyl ibn Ziyad, İmam Əlinin (ə) yaxın səhabələrindən biri idi və ona aid edilən məşhur dua **Dua Kumeyl**dir. Bu dua, İmam Əli (ə) tərəfindən Kumeyl ibn Ziyada öyrədilmişdir və dərin mənəvi və irfani məzmun daşıyır. Dua Kumeyl, Allahın gözəl adlarını və sifətlərini zikr edərək, Ondan bağışlanma, mərhəmət və hidayət istəməyə yönəlmişdir. Bu dua, insanın Allah qarşısında acizliyini və Ona olan ehtiyacını ifadə edir. Dua Kumeyl, xüsusilə **cümə axşamı gecələri** oxunması tövsiyə edilən dualardan biridir və İslam dünyasında geniş yayılmışdır. İmam Əli (ə) bu duanı Kumeyl ibn Ziyada öyrədərkən ona bildirmişdi ki, bu dua insanın günahlarının bağışlanmasına, ruzisinin artmasına və düşmənlərin şərindən qorunmasına səbəb ola bilər. Dua Kumeyl, Allahın mərhəmətinə sığınmaq və Ona yaxınlaşmaq üçün ən təsirli dualardan biri hesab edilir.

Əhli-Beyt hədislərinə əsasən, İmam Əli (ə) və Xanım Fatimənin (s.ə) nikahı **Allahın əmri ilə** baş tutmuşdur. Peyğəmbər (s) bu evliliyin ilahi bir qərar olduğunu bildirmiş və nikah xütbəsini şəxsən oxumuşdur. Hədislərdə qeyd olunur ki, İmam Əlidən (ə) əvvəl bir neçə səhabə Xanım Fatiməyə (s.ə) elçi düşmüşdü. Peyğəmbər (s) onların təklifini qəbul etməmiş və buyurmuşdu: **"Fatimənin (s.ə) evliliyi Allahın əlindədir."** Daha sonra İmam Əli (ə) elçi düşdü və Peyğəmbər (s) bu evliliyi qəbul edərək nikah xütbəsini oxudu. Nikah xütbəsində Peyğəmbər (s) buyurdu: **"Allah mənə Fatiməni (s.ə) Əli (ə) ilə evləndirməyi əmr etdi və o da buna razılıq verdi."** Bu hədislərə əsasən, bu evlilik yalnız dünyəvi bir qərar deyil, eyni zamanda **ilahi bir təqdir** idi. Hədislərdə həmçinin qeyd olunur ki, İmam Əli (ə) və Xanım Fatimənin (s.ə) nikahı **göydə mələklər tərəfindən qeyd edilmişdir**. Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: **"Mən səni yer üzündə Fatimə (s.ə) ilə evləndirmədən əvvəl Allah göydə səni onunla evləndirdi."** Bu hədis, bu evliliyin xüsusi bir ilahi qərar olduğunu vurğulayır. Nikahın mehriyyəsi **500 dirhəm** olmuşdur. İmam Əli (ə) zirehini sataraq bu məbləği ödəyib, Peyğəmbər (s) isə həmin pulla Xanım Fatimənin (s.ə) cehizini almışdır. Nikah gecəsində isə Peyğəmbər (s) Mədinə əhalisinə yemək ehsanı vermişdir. Bu evlilik **İslam tarixində ən müqəddəs və nümunəvi ailə quruluşlarından biri** hesab edilir və şiə etiqadına görə, Allahın istəyi ilə baş vermişdir.

İmam Əli (ə.s) **İslam tarixində ən fəzilətli və dəyərli şəxsiyyətlərdən biri** hesab olunur. Onun fəzilətləri Quranda, hədislərdə və tarixi mənbələrdə geniş şəkildə qeyd edilmişdir. ### **İmam Əlinin (ə) əsas fəzilətləri:** ✅ **Elmi və hikməti** – Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: **"Mən elmin şəhəriyəm, Əli isə onun qapısıdır."** ✅ **Şücaəti və cəsarəti** – Bədr, Uhud və Xəndək döyüşlərində misilsiz igidlik göstərmişdir. ✅ **Ədaləti və insafı** – Xəlifə olduğu dövrdə ədalətli idarəçilik nümunəsi göstərmişdir. ✅ **İbadəti və təqvası** – Gecələr ibadət edər, Allahla dərin əlaqə qurardı. ✅ **Fədakarlığı və sədaqəti** – Peyğəmbərin (s) hicrəti zamanı onun yatağında yataraq canını fəda etmişdir. ✅ **Vilayəti və imaməti** – Qədir-Xum hadisəsində Peyğəmbər (s) onu ümmətin rəhbəri elan etmişdir.

Doğru cavab **B) Kumeyl duasıdır. Kumeyl ibn Ziyad, İmam Əlinin (ə) yaxın səhabələrindən biri idi və ona aid edilən məşhur dua **Dua Kumeyl**dir. Bu dua, İmam Əli (ə) tərəfindən Kumeyl ibn Ziyada öyrədilmişdir və dərin mənəvi və irfani məzmun daşıyır. Dua Kumeyl, Allahın gözəl adlarını və sifətlərini zikr edərək, Ondan bağışlanma, mərhəmət və hidayət istəməyə yönəlmişdir. Bu dua, insanın Allah qarşısında acizliyini və Ona olan ehtiyacını ifadə edir. Dua Kumeyl, xüsusilə **cümə axşamı gecələri** oxunması tövsiyə edilən dualardan biridir və İslam dünyasında geniş yayılmışdır. İmam Əli (ə) bu duanı Kumeyl ibn Ziyada öyrədərkən ona bildirmişdi ki, bu dua insanın günahlarının bağışlanmasına, ruzisinin artmasına və düşmənlərin şərindən qorunmasına səbəb ola bilər. Dua Kumeyl, Allahın mərhəmətinə sığınmaq və Ona yaxınlaşmaq üçün ən təsirli dualardan biri hesab edilir.

Həbib ibn Müzahir, İmam Əlinin (ə) səhabələrindən biri və İmam Hüseynin (ə) sadiq dostu idi. O, Kufədə yaşayırdı və İmam Hüseynə (ə) beyət edənlərdən biri idi. Kərbəla döyüşü yaxınlaşanda, İmam Hüseyn (ə) ona məktub göndərərək köməyə çağırdı. Həbib, Kufədəki çətin şəraitə baxmayaraq, İmam Hüseynin (ə) yanına getməyə müvəffəq oldu. Kərbəla döyüşü zamanı Həbib ibn Müzahir İmam Hüseynin (ə) ordusunun sol cinahına rəhbərlik edirdi. O, döyüşdə böyük şücaət göstərdi və düşmən ordusuna ciddi zərbələr vurdu. Həbib, İmam Hüseynin (ə) yanında son ana qədər döyüşdü və 62 düşmən əsgərini məğlub etdikdən sonra şəhid oldu. Onun şəhadəti İmam Hüseyn (ə) və səhabələri üçün böyük kədər idi. Həbib ibn Müzahir, şiə tarixində böyük hörmətə malikdir və onun fədakarlığı Kərbəla hadisəsinin ən mühüm simvollarından biri hesab olunur. Onun qəhrəmanlığı və sədaqəti, İmam Hüseynin (ə) haqq uğrunda mübarizəsinə olan sarsılmaz inamını göstərir. Hər il Aşura günü onun adı hörmətlə yad edilir.

Şeyx Tusi "Rical" kitabında İmam Əlinin (ə) **460-a yaxın ravi, səhabə və dövlət işçisinin** adını qeyd etmişdir .

Əhli-Beyt hədislərinə əsasən, İmam Əli (ə) və Xanım Fatimənin (s.ə) nikahı **Allahın əmri ilə** baş tutmuşdur. Peyğəmbər (s) bu evliliyin ilahi bir qərar olduğunu bildirmiş və nikah xütbəsini şəxsən oxumuşdur. Hədislərdə qeyd olunur ki, İmam Əlidən (ə) əvvəl bir neçə səhabə Xanım Fatiməyə (s.ə) elçi düşmüşdü. Peyğəmbər (s) onların təklifini qəbul etməmiş və buyurmuşdu: **"Fatimənin (s.ə) evliliyi Allahın əlindədir."** Daha sonra İmam Əli (ə) elçi düşdü və Peyğəmbər (s) bu evliliyi qəbul edərək nikah xütbəsini oxudu. Nikah xütbəsində Peyğəmbər (s) buyurdu: **"Allah mənə Fatiməni (s.ə) Əli (ə) ilə evləndirməyi əmr etdi və o da buna razılıq verdi."** Bu hədislərə əsasən, bu evlilik yalnız dünyəvi bir qərar deyil, eyni zamanda **ilahi bir təqdir** idi. Hədislərdə həmçinin qeyd olunur ki, İmam Əli (ə) və Xanım Fatimənin (s.ə) nikahı **göydə mələklər tərəfindən qeyd edilmişdir**. Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: **"Mən səni yer üzündə Fatimə (s.ə) ilə evləndirmədən əvvəl Allah göydə səni onunla evləndirdi."** Bu hədis, bu evliliyin xüsusi bir ilahi qərar olduğunu vurğulayır. Nikahın mehriyyəsi **500 dirhəm** olmuşdur. İmam Əli (ə) zirehini sataraq bu məbləği ödəyib, Peyğəmbər (s) isə həmin pulla Xanım Fatimənin (s.ə) cehizini almışdır. Nikah gecəsində isə Peyğəmbər (s) Mədinə əhalisinə yemək ehsanı vermişdir. Bu evlilik **İslam tarixində ən müqəddəs və nümunəvi ailə quruluşlarından biri** hesab edilir və şiə etiqadına görə, Allahın istəyi ilə baş vermişdir.

.

İmam Əli (ə) və Xanım Fatimənin (s.ə) evliliyi şiə etiqadına və Əhli-Beyt hədislərinə əsasən, Allahın iradəsi ilə baş tutmuş müqəddəs bir izdivacdır. Bu evlilik yalnız iki insanın birləşməsi deyil, həm də İslamın gələcək nəsillərinin formalaşmasına və Əhli-Beytin davamına səbəb olmuşdur. ### **Evliliyin İlahi Təyinatı** Şiə mənbələrinə görə, İmam Əlidən (ə) əvvəl bir neçə səhabə Xanım Fatiməyə (s.ə) elçi düşmüşdü. Lakin Peyğəmbər (s) onların təkliflərini qəbul etməmiş və buyurmuşdu ki, **Fatimənin (s.ə) evliliyi Allahın iradəsi ilə olacaqdır**. Nəhayət, İmam Əli (ə) Peyğəmbərin (s) yanına gələrək Xanım Fatimə (s.ə) ilə evlənmək istədiyini bildirmişdi. Peyğəmbər (s) bu təklifi qəbul etmiş və Xanım Fatimənin (s.ə) razılığını aldıqdan sonra nikah bağlanmışdır. ### **Nikah Xütbəsi** Hədislərə əsasən, Peyğəmbər (s) nikah mərasimində xütbə oxuyaraq buyurmuşdur: *"Allah mənə Fatiməni (s.ə) Əli (ə) ilə evləndirməyi əmr etdi və o da buna razılıq verdi."* Bu sözlər evliliyin yalnız Peyğəmbərin (s) qərarı deyil, Allahın əmri ilə baş verdiyini göstərir. ### **Mehriyyə və Cehiz** Şiə mənbələrində qeyd edilir ki, Xanım Fatimənin (s.ə) mehriyyəsi **500 dirhəm** idi. İmam Əli (ə) mehriyyəni ödəmək üçün **zirehini satmış**, Peyğəmbər (s) isə həmin pulla Xanım Fatimənin (s.ə) cehizini almışdır. Cehiz sadə və təvazökar idi, lakin bu evlilikdə maddi zənginlik deyil, mənəvi dəyərlər ön planda idi. ### **Evliliyin Məqsədi və Əhəmiyyəti** Bu izdivacdan İslam tarixində mühüm rol oynayan övladlar dünyaya gəlmişdir: - **İmam Həsən (ə)** və **İmam Hüseyn (ə)** – İslamın haqq yolunu qoruyan imamlar. - **Xanım Zeynəb (s.ə)** – Kərbəla hadisəsində mühüm rol oynayan fədakar qadın. - **Ümmü Külsüm (s.ə)** – Əhli-Beytin şərəfli üzvlərindən biri. Bu evlilik yalnız ailə qurmaq məqsədi daşımırdı, həm də İslamın gələcək nəsillərinin formalaşmasına və haqqın qorunmasına xidmət edirdi. Şiə etiqadına görə, İmam Əli (ə) və Xanım Fatimə (s.ə) Allahın seçdiyi müqəddəs şəxslərdir və onların evliliyi ilahi hikmətə əsaslanır.

L İmam Cəfər Sadiq (ə) **Mədinə şəhərində, Bəqi qəbiristanlığında** dəfn olunmuşdur. Onun məzarı **atası İmam Məhəmməd Baqirin (ə) və digər Əhli-Beyt imamlarının məzarları kənarında yerləşir**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** Bu mənbələrdə **İmam Sadiq (ə)-ın həyatı, elmi və məzarı haqqında ətraflı məlumat** verilir.

İmam Əliyyən-Nəqi (ə) **Abbasi xəlifəsi Mö᾽təz tərəfindən zəhərlənərək şəhid edilmişdir**. ### **İzah:** 📖 **İmam Əliyyən-Nəqi (ə)** hicrətin **254-cü ilində** Samirra şəhərində şəhadətə yetişmişdir. 📍 **Abbasi xəlifələri Əhli-Beytə (ə) qarşı ciddi təzyiqlər göstərmiş və imamı nəzarət altında saxlamışdır**. 📚 **Xəlifə Mö᾽təz imamı zəhərləyərək şəhid etmişdir və o, öz evində dəfn olunmuşdur**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** İmam Əliyyən-Nəqi (ə) **İslam elmlərinin inkişafında mühüm rol oynamış və şiə məktəbinin möhkəmlənməsinə böyük töhfələr vermişdir**.

**Kövsər surəsi** **Xanım Fatimə (s.ə)** şəninə nazil olmuşdur. ### **İzah:** 📖 **Kövsər surəsi** Qurani-Kərimin **108-ci surəsidir** və **ən qısa surə** hesab olunur. 📍 **Nazil olma səbəbi:** - Peyğəmbərimiz (s) oğlan övladlarını itirdikdə, müşriklər ona **"əbtər" (nəsli kəsilmiş)** deyirdilər. - Allah bu surəni nazil edərək **Peyğəmbəri (s) Kövsərlə müjdələdi** və düşmənlərinin özlərinin əbtər olduğunu bildirdi. - **Kövsər** həm **Cənnətdəki Kövsər çayı**, həm də **Xanım Fatimə (s.ə) və onun nəsli** kimi izah edilir. 📚 **Mənbə:** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **Şeyx Təbərsi – "Məcməül-Bəyan"** 📖 **Təfsiri-Nümunə** Bu surə **Peyğəmbərin (s) nəslinin davam edəcəyini və Əhli-Beytin (ə) əzəmətini vurğulayan mühüm ayələrdən biridir**.

İmam Əli (ə) **Bəqi qəbiristanlığında Xanım Zəhra (s.ə) üçün "Beytül-Əhzan" adlı evi** tikmişdi. ### **İzah:** 📖 **Beytül-Əhzan** ("Qəm evi") **Xanım Zəhranın (s.ə) atasının vəfatından sonra kədərini yaşadığı yer** idi. 📍 **İmam Əli (ə) bu evi Xanım Zəhra (s.ə) üçün tikmişdi** ki, o, atasının ayrılığına ağlasın və öz dərdini rahat ifadə edə bilsin. 📚 **Bu ev Əhli-Beyt (ə) tarixində dərin mənəvi və tarixi əhəmiyyətə malikdir**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **Şeyx Abbas Qummi – "Məfatihül-Cinan"** Beytül-Əhzan **Xanım Zəhranın (s.ə) atasına olan dərin sevgisini və onun ayrılığına çəkdiyi kədəri simvolizə edən müqəddəs bir məkan idi**.

**İzah:** 📖 **Həl-əta ayəsi** (İnsan surəsi, 8-ci ayə) – Əhli-Beytin (ə) fədakarlığını və yoxsullara yardım etməsini təsvir edir. 📖 **Məvəddət ayəsi** (Şura surəsi, 23-cü ayə) – Peyğəmbərin (s) Əhli-Beytə (ə) sevgi göstərilməsini əmr edir. 📖 **Təthir ayəsi** (Əhzab surəsi, 33-cü ayə) – Əhli-Beytin (ə) paklığını və ismətini təsdiq edir. 📍 **Nəcva ayəsi** (Mücadilə surəsi, 12-ci ayə) isə Əhli-Beytin (ə) şənində nazil olmamışdır. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **Şeyx Təbərsi – "Məcməül-Bəyan"** Bu ayələr **Əhli-Beytin (ə) fəzilətini və İslam tarixindəki mövqeyini vurğulayan mühüm ayələrdir**.

Xanım Zəhranın (s.ə) **ana babasının adı "Xuveylid ibn Əsəd"**dir. ### **İzah:** 📖 **Xuveylid ibn Əsəd** **Xanım Xədicənin (s.ə) atası** və **Qüreyş qəbiləsinin nüfuzlu şəxsiyyətlərindən biri** idi. 📍 **O, ticarətlə məşğul olmuş və qızı Xədicəni (s.ə) yüksək əxlaqla tərbiyə etmişdir**. 📚 **Xuveylid ibn Əsəd İslamdan əvvəl yaşamış və qızı Xanım Xədicə (s.ə) Peyğəmbərimizlə (s) evləndikdən sonra İslamın yayılmasına böyük təsir göstərmişdir**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **Şeyx Abbas Qummi – "Məfatihül-Cinan"** Xanım Zəhra (s.ə) **Əhli-Beytin (ə) ən fəzilətli xanımlarından biri olmuş və İslam tarixində mühüm rol oynamışdır**.

İslam fiqhində **müctəhidə təqlid etmək** məsələsi müxtəlif məzhəblərdə fərqli şəkildə izah edilir. ### **Qadın müctəhidə təqlid edilə bilərmi?** 📖 **Şiə fiqhində** – Əksər şiə alimlərinin fikrinə görə, **müctəhid kişi olmalıdır** və qadın müctəhidə təqlid etmək icazəli deyil. Bunun səbəbi, **fiqh hökmlərinin icrası və ictimai liderlik məsələləri ilə bağlıdır**. 📖 **Sünni fiqhində** – Sünni alimlər arasında **qadınların ictihad edə biləcəyini qəbul edənlər var**, lakin fiqh hökmlərində **qadın müctəhidə təqlid edilməsi** geniş yayılmayıb

İslam fiqhində **nəcis sayılan heyvanlar** müəyyən qaydalara əsasən təsnif edilir. ### **Nəcis sayılan heyvanlar:** 📌 **İtin və donuzun bədəni** – Şiə fiqhində **tamamilə nəcis** hesab edilir.

**Vəhşət namazı** iki rükət qılınan bir namazdır və **meyyitin qəbrə qoyulduğu ilk gecədə** onun üçün qılınır. ### **Vəhşət namazının qaydası:** 📖 **Birinci rükət:** - **Həmd surəsi** oxunur. - **Ayətül-Kürsi** bir dəfə oxunur. 📖 **İkinci rükət:** - **Həmd surəsi** oxunur. - **Qədr surəsi** on dəfə oxunur. 📍 **Namazın sonunda:** Namazın salamından sonra **meyyitin adı çəkilərək** aşağıdakı dua oxunur: *"Allahummə səlli əla Muhəmmədin və ali Muhəmməd. Vəb`əs səvabəha ilə qəbri fulan."* Burada **"fulan"** sözünün yerinə **meyyitin adı** deyilir. 📚 **Mənbə:** Bu namazın qaydası **Ayətullahul-uzma Şeyx Vəhid Xorasani** tərəfindən **"Tovzihul-Məsail"

Qurban Bayramının **birinci günü** oruc tutmaq **haramdır**. İslam fiqhində **Fitr və Qurban bayramı günlərində oruc tutmaq qadağan edilmişdir**. 📖 **Səbəb:** - Bayram günləri **şükür və sevinc günləri** olduğu üçün oruc tutulmaz. - Peyğəmbərimiz (s) **Qurban Bayramı günü oruc tutmağı qadağan etmişdir**. - Möminlər **bayramda yemək yeyərək Allahın nemətlərindən istifadə etməlidirlər**. 📚 **Fiqh mənbələri:** - **Buxari – "Səhih Buxari"** - **Əbu Davud – "Sünən Əbu Davud"** - **İbn Qudamə – "Əl-Muğni"** Qurban Bayramının **ilk günü oruc tutmaq haramdır**, lakin **bayramdan sonrakı günlərdə oruc tutmaq icazəlidir**.

Həcc zamanı hacıların geyindiyi xüsusi libas **"İhram"** adlanır. ### **İzah:** 📖 **İhram** – Həcc və Ümrə ibadətinə başlamazdan əvvəl geyinilən **ağ, sadə iki parçadan ibarət libasdır**. 📍 **Kişilər üçün:** İki ağ parça – biri bədəni örtmək üçün, digəri çiyindən asmaq üçün istifadə edilir. 📍 **Qadınlar üçün:** Xüsusi bir geyim tələbi yoxdur, lakin örtülü hicab geyinmələri tələb edilir**. 📚 **İhram geyinmək hacının niyyətini və ibadətə hazırlığını simvolizə edir**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **Şeyx Abbas Qummi – "Məfatihül-Cinan"** İhram **hacıların dünya işlərindən ayrılaraq tam mənəvi bir hala keçməsini ifadə edir** və **Həcc ibadətinin mühüm şərtlərindən biridir**.

✅ **Doğru cavab:** **D) Məkkə müşriklərinin sui-qəsd planı** 📍 **İzah:** Məkkə müşrikləri **Peyğəmbərimizə (s) sui-qəsd planı hazırladıqda**, Allah ona **hicrət etməyi əmr etdi** və o, **hicrətin birinci ilində Mədinəyə köçdü**. Bu hadisə İslam tarixində **mühüm dönüş nöqtəsi** hesab edilir.

İmam ZeynülAbidin (ə.s) tərəfindən yazılan **məşhur dua kitabı** **Səhifeyi-Səccadiyyə**dir. ### **Səhifeyi-Səccadiyyə nədir?** 📖 **Müəllif:** İmam ZeynülAbidin (ə.s) 📚 **Mövzu:** Dualar, mənəvi tərbiyə və əxlaq 📍 **Xüsusiyyətləri:** - **İslamda dua və ibadətin dərin mənasını izah edir** - **İnsanın Allahla əlaqəsini gücləndirən dualar toplusudur** - **Əxlaq, sosial ədalət və mənəvi inkişaf mövzularını əhatə edir** Bu kitab **"Zəbur Əhli-Beyt"** kimi də tanınır və **İslam dünyasında ən dəyərli dua kitablarından biri** hesab olunur.

İmam Əliyyən-Nəqi (ə) **şiələrin 10-cu imamıdır**. ### **İzah:** 📖 **İmam Əliyyən-Nəqi (ə)** hicrətin **212-ci ilində** dünyaya gəlmiş və **254-cü hicri ilində şəhadətə yetişmişdir**. 📍 **Atası:** İmam Məhəmməd Təqi (ə) (9-cu imam). 📍 **Oğlu:** İmam Həsən Əskəri (ə) (11-ci imam). 📚 **İmam Əliyyən-Nəqi (ə) Samirra şəhərində yaşamış və Abbasi xəlifələrinin ciddi nəzarəti altında olmuşdur**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** İmam Əliyyən-Nəqi (ə) **İslam elmlərinin inkişafında mühüm rol oynamış və şiə məktəbinin möhkəmlənməsinə böyük töhfələr vermişdir**.

İmam Hadi (ə) **altı Abbasi xəlifəsinin dövründə yaşamışdır**. ### **Abbasi xəlifələri:** 1️⃣ **Mötəsim** – İmam Hadi (ə) hicrətin 220-ci ilində onun dövründə imamətə çatdı. 2️⃣ **Vasiq** – Mötəsimin ölümündən sonra hakimiyyətə gəldi. 3️⃣ **Mütəvəkkil** – Əhli-Beytə (ə) qarşı sərt siyasət yürüdən xəlifə idi. 4️⃣ **Müntəsir** – Mütəvəkkildən sonra hakimiyyətə gəldi. 5️⃣ **Müstəin** – Qısa müddət xəlifə oldu. 6️⃣ **Mütəzz** – İmam Hadi (ə) onun dövründə şəhadətə yetişdi. İmam Hadi (ə) **Abbasi xəlifələrinin ciddi nəzarəti altında yaşamış və şiə icmasını gizli şəkildə yönləndirmişdir**. Onun imamət dövrü **çətinliklər və təzyiqlərlə dolu olmuşdur**.

İmam Hadi (ə) **Səmanə Məğribiyyə** adlı xanımın övladı idi. Bəzi mənbələrdə onun anasının adı **Süsən** olaraq da qeyd edilir. ### **İzah:** 📖 **Səmanə Məğribiyyə** İmam Hadi (ə) və İmam Həsən Əskərinin (ə) anası idi. 📍 **O, saleh və imanlı bir qadın idi** və övladlarını İslam maarifi ilə tərbiyə etmişdir. 📚 **Tarixi mənbələrdə onun yüksək mənəvi dərəcəyə malik olduğu bildirilir**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** İmam Hadi (ə) **Abbasi xəlifələrinin ciddi nəzarəti altında yaşamış və şiə icmasını gizli şəkildə yönləndirmişdir**. Onun imamət dövrü **çətinliklər və təzyiqlərlə dolu olmuşdur**.

İmam Əliyyən-Nəqi (ə) **Abbasi xəlifəsi Mö᾽təz tərəfindən zəhərlənərək şəhid edilmişdir**. ### **İzah:** 📖 **İmam Əliyyən-Nəqi (ə)** hicrətin **254-cü ilində** Samirra şəhərində şəhadətə yetişmişdir. 📍 **Abbasi xəlifələri Əhli-Beytə (ə) qarşı ciddi təzyiqlər göstərmiş və imamı nəzarət altında saxlamışdır**. 📚 **Xəlifə Mö᾽təz imamı zəhərləyərək şəhid etmişdir və o, öz evində dəfn olunmuşdur**. ### **Mənbə:** 📖 **Şeyx Müfid – "Əl-İrşad"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** 📖 **İbn Şəhr Aşub – "Mənaqib Əbi Talib"** İmam Əliyyən-Nəqi (ə) **İslam elmlərinin inkişafında mühüm rol oynamış və şiə məktəbinin möhkəmlənməsinə böyük töhfələr vermişdir**.

Harun Ər-Rəşid dövründə **tikanlı və ibrətli sözləri ilə onu narahat edən** ən məşhur şəxs **Bəhlul Danəndə**dir. ### **Bəhlul Danəndə kimdir?** 📖 **Bəhlul Danəndə** Abbasi xəlifəsi Harun Ər-Rəşid dövründə yaşamış **hikmətli və hazırcavab bir şəxs** idi. 📍 **Xüsusiyyətləri:** - **Ağıllı və hikmətli sözləri ilə** zalımları tənqid edirdi. - **İroniya və məcazla** Harun Ər-Rəşidin ədalətsizliyini ifşa edirdi. - **Sadə həyat tərzi sürərək** insanlara hikmətli dərslər verirdi. 📚 **Mənbə:** 📖 **İbn Xallikan – "Vəfəyatül-Əyan"** 📖 **Şeyx Abbas Qummi – "Məfatihül-Cinan"** 📖 **Allame Məclisi – "Biharül-Ənvar"** Bəhlul Danəndə **zülmə qarşı çıxan və haqqı müdafiə edən bir şəxsiyyət** kimi tanınır. Onun sözləri **tarixdə ibrətamiz hikmətlər kimi qalmışdır**.

✅ **Doğru cavab:** **D) Məkkə müşriklərinin sui-qəsd planı** 📍 **İzah:** Məkkə müşrikləri **Peyğəmbərimizə (s) sui-qəsd planı hazırladıqda**, Allah ona **hicrət etməyi əmr etdi** və o, **hicrətin birinci ilində Mədinəyə köçdü**. Bu hadisə İslam tarixində **mühüm dönüş nöqtəsi** hesab edilir.